အပူလျှပ်လျှင်ဘာလုပ်ရမလဲ

" အပူလျှပ်လျှင် ဘာလုပ်ကြမလဲ " ?

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

အပူလျှပ်တယ် ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံမှလူအများစုကနေပူထဲက ပြန်လာပြီးရုတ်တရက် ရေချိုးလိုက်တာတို့ ၊မျက်နှာသစ်လိုက်တာတို့ကြောင့် လို့ ထင်နေကြတယ်။

ရုတ်တရက် သတိလစ် အသက်ရှူရပ်သွားတယ်ပေါ့။

တကယ်တမ်းတော့ အဲ့ဒါဟာအပူလျှပ်တယ် ဆိုတဲ့အထဲက အလွန်ရှားပါးသော ဖြစ်ရပ်သာဖြစ်တယ်။

ပူရာကနေ ရုတ်တရက် အေးသွားတာကြောင့်

အရေပြားရှိသွေးကြောတွေရဲ့ တုန့်ပြန်မှု ကမောက်ကမဖြစ်သွားလို့ နှလုံးခုန်ရပ်သွားတာသာ ဖြစ်တယ်။ မကြာဘူး စက္ကန့် ပိုင်းအတွင်း သေနိုင်ပါတယ်။သိနားလည်သူရှိလို့ အသက်ကယ်မယ်ဆိုရင် ချက်ချင်း မြန်မြန် နှလုံးခုန်အောင် ပြန်လုပ်နိုင်ရင် အသက်ရှင်မှာပါပဲ။

အင်္ဂလိပ်လို Vagal Inhibition လို့ ခေါ်ပါတယ်။

တကယ့် Heat stroke အပူလျှပ်ခြင်း အစစ်ကတော့ 

ဒီလို မသက်သာပါဘူး။ဆေးရုံမှာ အကြာကြီးခံရပြီးမှ သေဆုံးရတတ်တာမျိုးဖြစ်ပါတယ်။အပူလျှပ်ခြင်း အစစ်ကတော့ရေဓာတ်နဲ့ ဓာတ်ဆားဓာတ် ( အဖန်ဓာတ် ၊ အငံဓာတ်) တွေ ဆုံးရှုံးပြီး မမျှတလို့ ဖြစ်ရတာပါ။ 

နွေရာသီလို ပူတဲ့အခါ ပူတဲ့ လုပ်ငန်းလုပ်ရတဲ့အခါချွေးတွေအရမ်းထွက်ပါတယ် ။ဆားတွေပါ ပါသွားပါတယ်။

ဆားတွေများများပါသွားလေလေ ရေက မငတ်တော့လေလေ ပါပဲ။ရေက မသောက်မိဘူး။ ပိုပို ဆိုးလာတော့တာပေါ့။အစပိုင်းမှာ ခန္ဓာကိုယ်က ပြန်ထိန်းပေးပါတယ်။ဘယ်လိုထိန်းသလဲဆိုတော့ဆီးသိပ်မသွားဘူး။ဆီးအနေနဲ့ထွက်ရမယ့် ရေဓာတ်ကို ပြန်သိမ်းတယ်။ဒီတော့ ဆီးအရောင် ရင့်လာပါတယ်။

ဒါ့ကြောင့် ပူတဲ့အခါ ရေဆာဆာ မဆာဆာ ဆီးအရောင်ရင့်နေရင် ရေများများသောက်ရမယ်လို့ ပညာရှင်တွေက လမ်းညွှန်ပါတယ်။ 

ဒီလိုနဲ့ ရေက မသောက်မိတော့ချွေးတွေ အလွန်ထွက်ပြီး

 ‎ရေနဲ့ဆားတွေ ဆုံးရှုံးရတော့လူဟာ အရမ်းနွမ်းနယ်လာပါတော့တယ်။အခုထိ ချွေးကတော့ ထွက်မြဲပါပဲ။

 ‎ဒါကို Heat Exhaustion လို့ ခေါ်ပါတယ်။အပူလွန်၍ပင်ပန်းခြင်း ပေါ့။

ဒီအချိန်မှာမှ ရေနဲ့ဆား ပြန်ဖြည့်တဲ့ဓာတ်ဆားရည်သောက်တာမျိုး၊ ဓာတ်ဆားဓာတ်ပြည့်စေတဲ့ အချိုရည်တွေ သောက်တာမျိုး မလုပ်ဘူးဆိုရင်တော့ 

ခန္ဓာကိုယ်က ချွေးတောင် မထွက်နိုင်တော့ပါဘူး။

သူ့ ကြည့်လိုက်ရင်ခြောက်ခြောက်ကပ်ကပ် ပင်ပင်ပန်းပန်းနဲ့အသားကို ကိုင်ကြည့်ရင် မီးခဲလို ပူတယ်။ချွေးက နည်းနည်း မှ မရှိဘူး။ဒါဆိုရင်တော့ Heat stroke အပူလျှပ်သွားပါပြီ။ဆေးရုံ မြန်မြန်ပြေးပါ။

( တချို့ကတော့ Heat exhaustion အဆင့်မှာကတည်းက ဆေးရုံ သွားပြခိုင်းတယ်) 

ဆေးရုံနဲ့ဝေးရင် ၊ ဒါမှမဟုတ် ဆေးရုံမရောက်ခင် ဘာလုပ်ရမှာလဲ ဆိုတော့အပူကျအောင် လုပ်ရပါမယ်။

အဓိကမှတ်ထားရမှာပါက အဖျားကျတဲ့ Paracetamol လို ဆေးမျိုး ပေးဖို့မသင့်ပါဘူး။Organ Failure အတွင်းအင်္ဂါပျက်စီးမှု ပိုဆိုးစေလို့လို့ ဆိုပါတယ်။

ရေနဲ့ဆား အရင်ဖြည့်ဖို့ ဓာတ်ဆားရည် အများကြီးတိုက်ရပါမယ် ။သီးစုံဓာတ်ဆား မတိုက်သင့်ပါ။

Shark၊ကျွဲရိုင်း၊ ကော်ဖီ၊အရက်၊ burn၊ speed ၊ M150၊ Lippo အစရှိတဲ့ လူကို လန်းဆန်းစေတဲ့ Stimulating Fluid တွေ လုံးဝ မသောက်သင့်ပါဘူး ။အပူလျှပ်ခြင်းကို ပိုမိုလွယ်ကူစေလို့ပါ။

လူနာက သတိမကောင်းတော့ဘူးဆိုရင်တော့ရေခဲသေတ္တာထဲ အအေးခံထားတဲ့ အငံ ပုလင်း NS ကို သွေးကြောကနေ မြန်မြန်ချိတ်သွင်းရပါမယ်။ Rapid Cool NS infusion ။

အရင်ဆုံး အဝတ်တွေ အကုန်ချွတ်သင့်ပါတယ်။Air con ခန်းထဲခေါ်ရပါမယ်။Air con ကို Dehumifying mode or Dry mode မှာ ထားပြီး ဖွင့်ရင် ပိုကောင်းပါတယ်။

ရေအေးအေးနဲ့ လောင်းချ ပေးရပါမယ်။ရေနွေးနွေးလေး ကို ရေအေးငါးခါလောင်းပြီးတိုင်းတစ်ခါလောင်းပေးရပါမယ်။သွေးကြောတွေ ပွင့်ကျယ်လာအောင်ဖြစ်ပါတယ်။

တစ်ခု ထူးခြားတာကအပူလျှပ်ခြင်း ဖြစ်သွားရင်တော့

ဆေးရုံမှာ ကုသပေမယ့်လည်း ၁၀၀မှာ ၂၀ယောက်လောက်က သေတာပါပဲတဲ့။

ဒီတော့ ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းဟာ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တယ်။

ကာကွယ်တာလည်း မခက်ဘူးဓာတ်ဆားရည် ကို ကိုယ့်အလုပ်ပေါ်မူတည်ပြီး သောက်ပေးနေရုံပါပဲ။သွေးတိုးသမားတွေကတော့ ရေပဲ အဓိကသောက်ရုံ။အဝတ်ကို ချောင်ချောင်ပါးပါးဝတ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အရမ်းလည်း အပင်ပန်းမခံဖို့လိုပါသေးတယ်။ဒီလိုဆိုရင် အပူလျှပ်ဖို့ မကြောက်ရတော့ပါဘူး။

(အရေးကြီးသည့်အချက်)

ယခုလို နွေကာလ အပူကြီးချိန်တွင်ဖျားတဲ့သူတွေကို စောင်မခြုံဖို့ အနွေးထည်အထူမဝတ်ဖို့ နဲ့ ရေဖတ်ခဏခဏတိုက်ပေးဖို့ (နဖူးအပြင် ပိုအရေးပါသည့် ဂုတ်၊ပေါင်ခြံ၊ဒူးခေါက်ကွေး၊ချိုင်းကြားတို့၌ တိုက်ရန်၊ လေသလပ်ဖို့ ယက်ခပ်ရန်) အထူးလိုအပ်ပါတယ်။

ကျောင်းသားဘဝတုန်းက Short Noteအတွက်

ပြင်ဆင် ထားတဲ့ စာတွေ ကို ပြန်လည်ကောက်နုတ်ဖော်ပြတာပါ

(Dr. မျိုးသန့်နိုင်-ဆေး မကွေး)